Historie

De wortels van AZ liggen in 1954, toen de voetbalclub Alkmaar ’54  het levenslicht zag. Dit team speelde thuis tegen Venlo het eerste profduel van Nederland. Omdat Alkmaar '54 en FC Zaanstreek in 1967 gezamenlijk meer toekomst zagen in het betaalde voetbal, fuseerden de twee profclubs dat jaar tot AZ'67. In de beginjaren contracteerde de club veel buitenlandse spelers, maar dat leidde tot een grote schuldenlast.

Broers Molenaar
In 1972 zorgden de broers Klaas en Cees Molenaar voor de redding. De miljonairs speelden ooit zelf voor KFC (voorloper van FC Zaanstreek) en hadden in korte tijd een florerend bedrijf in huishoudelijke artikelen uit de grond gestampt: Wastora. Ze wilden maar één ding: met AZ'67 naar de top.

Succesvolle periode
De financiële injecties van de Molenaars waren de aanzet tot een succesvolle periode, die eind jaren zeventig definitief gestalte kreeg. Daarvoor waren de spelers binnengedruppeld die AZ op de kaart zouden zetten. Kees Kist en Kristen Nygaard als eersten in respectievelijk 1972 en 1973, in de jaren daarop kwamen onder anderen Ronald Spelbos, Hugo Hovenkamp, Peter Arntz, Johnny Metgod, Jan Peters, Pier Tol, Eddy Treijtel, Bert van Marwijk, Willem van Hanegem en de Oostenrijkse spits Kurt Welzl. Georg Kessler was trainer en smeedde wellicht een van de beste clubelftallen uit de geschiedenis van het betaalde voetbal.

Beker en landstitel
Na de bekerwinst van 1978 veroverde AZ in 1981 de dubbel en een jaar later opnieuw de KNVB beker. Het seizoen 1980-1981 was toch al het meest succesvolle. Nadat AZ in de jaargang 1977-1978 Europees had gedebuteerd en in de tweede ronde van het UEFA Cup-toernooi was uitgeschakeld (na penalty's) door Barcelona, bereikte de club in 1981 de finale. Red Boys Differdange (Luxemburg), Levski Sofia (Bulgarije), Radnicki Nis (voormalig Joegoslavië), Lokeren (België) en Sochaux (Frankrijk) konden AZ niet stuiten.

UEFA Cup-finale
In de eindstrijd was het Ipswich Town van Frans Thijssen, Arnold Mühren en manager Bobby Robson te sterk. In Engeland verloor AZ met 3-0, zodat de 4-2 zege in het Olympisch Stadion (de Alkmaarderhout was te klein bevonden) niet genoeg was. Een jaar eerder in de eerste ronde van het EC II-toernooi had Ipswich ook al gewonnen.

Liverpool
AZ zou op Europees niveau nog twee keer tot de tweede ronde reiken, maar in 1982 verloor het van Liverpool (EC I, 2-2 en 2-3). Ook in de Eerste Divisie speelde de club geen voorname rol, totdat zakenman Dirk Scheringa voorzitter werd. AZ werd in 1996 kampioen, degradeerde een jaar later, maar keerde in 1998 weer terug onder leiding van trainer Willem van Hanegem.

Magere jaren
Daarna kwamen de magere jaren. Cees Molenaar overleed in 1979 en zes jaar later trok ook Klaas (hij stierf in 1996) zich terug. Het eens zo succesvolle AZ (het oprichtingsjaar werd in 1986 uit de naam geschrapt) hobbelde anoniem mee in de Eredivisie en de degradatie (in 1988) was onvermijdelijk.

Co Adriaanse
Vanaf het jaar 2002 zat de Alkmaarse club weer in de lift. De welbespraakte Co Adriaanse kwam in november 2002 naar AZ, nadat Henk van Stee de club had verlaten. De Amsterdammer had zijn ontslag bij Ajax verwerkt en vertelde tijdens zijn eerste persconferentie dat de doelstelling was om met AZ Europees voetbal te halen.

Europees voetbal
Adriaanse kwam zijn belofte na, want hij smeedde een hecht collectief dat hoge ogen gooide in de eredivisie. In het voorjaar van 2004 werd door een 7-0 zege op RKC Waalwijk na 22 jaar Europees voetbal veiliggesteld.

Halve finale in de UEFA Cup
Een seizoen later reikte AZ tot de halve finale in de UEFA Cup. Onder meer AJ Auxerre, Glasgow Rangers, Sjachtar Donetsk en Villarreal moesten geloven aan de Alkmaarse dadendrang, voordat Sporting Lissabon in de halve finale in een bloedstollende confrontatie te sterk was. In Lissabon verloor AZ met 2-1, thuis leek AZ lange tijd op rozen te zitten tot in de slotfase van de verlenging de Portugezen 3-2 maakten en op doelsaldo naar de finale gingen. Alkmaar was in tranen. In de competitie behaalde AZ een fantastische derde plaats. Adriaanse werd onder meer gekenmerkt door het introduceren van termen als 'scorebordjournalistiek', 'woonerfvoetbal' en 'kaaskijkers', wat hij later omboog in 'kaaskanjers'.

Louis van Gaal
Adriaanse vertrok in de zomer van 2005 naar FC Porto. Louis van Gaal, onder andere voormalig trainer van Ajax, FC Barcelona en het Nederlands elftal, volgde hem op. In dit jaar werd tijdens de bouw ook het hoogste punt van het nieuwe stadion bereikt. In dit onderkomen kreeg de club eindelijk de mogelijkheden om zich door te ontwikkelen.

AFAS Stadion
In het seizoen 2006-2007 verkaste AZ naar het huidige AFAS Stadion aan de rand van Alkmaar. Tijdens het eerste seizoen in het nieuwe onderkomen bereikte AZ de kwartfinale van het UEFA Cup-toernooi, waarin Werder Bremen te sterk was (0-0, 1-4), de finale van de KNVB beker (verlies na strafschoppen) en miste het op een haar na de landstitel doordat op de slotdag van de competitie het duel met Excelsior met 3-2 werd verloren. Na een mager seizoen (2007-2008) waarin AZ als elfde eindigde, antwoordden de Alkmaarders met een fantastische jaargang 2008-2009.

Landskampioen
Na de landstitel in 1981 werd AZ in 2009 opnieuw de beste club van Nederland. In het bekertoernooi bereikte de ploeg van Louis van Gaal de kwartfinale. AZ-spits Mounir El Hamdaoui werd met 23 doelpunten topscorer van Nederland. Na de behaalde landstitel vertrok Van Gaal naar Bayern München. Zijn opvolger werd Ronald Koeman.

Johan Cruijff Schaal
In zijn eerste officiële wedstrijd als trainer van AZ won Koeman direct de Johan Cruijff Schaal. Bekerwinnaar sc Heerenveen werd in de Amsterdam ArenA met 5-1 verslagen.

Dick Advocaat
In de Champions League eindigde AZ als laatste in een groep met Arsenal, Olympiakos Piraeus en Standard Luik. Koeman werd in december 2009 ontslagen. Dick Advocaat volgde hem op, in combinatie met zijn baan als bondscoach van België, en leidde AZ naar een vijfde plek in de competitie en opnieuw kwalificatie voor Europees voetbal.

Afscheid Dirk Scheringa
Eind oktober 2009 trad voorzitter Dirk Scheringa af. Juist in het jaar dat zijn club meedeed op het hoogste Europese niveau, de Champions League, moest hij zich door het faillissement van DSB Bank noodgedwongen terugtrekken bij zijn club. AZ nam op zaterdag 13 maart voor de aftrap van het thuisduel met RKC Waalwijk (6-2) officieel afscheid van de voormalige preses.

Verbeek, Stewart en AFAS
Nadat in de zomer van 2010 Directeur Voetbalzaken Marcel Brands naar PSV vertrok en Dick Advocaat bondscoach van Rusland werd, kwamen Earnest Stewart en trainer Gertjan Verbeek naar Alkmaar. Op 12 augustus 2010 presenteerde AZ het Leusdense AFAS Software als nieuwe hoofdsponsor. AFAS tekende een vijf jarig contract voor de naam op het stadion en een driejarig contract voor de naam op het shirt. Daarmee volgt het bedrijf BUKO op dat een half jaar shirtsponsor was na het DSB-debacle.

Gewoon weer Europees
Met een uitgedunde selectie - onder meer Mounir El Hamdaoui, Moussa Dembélé, David Mendes da Silva en Jeremain Lens vertrokken - eindigde AZ in het eerste jaar met hoofdtrainer Gertjan Verbeek knap op de vierde plaats in de Eredivisie. Daardoor kwalificeerde de club zich wederom 'gewoon' voor Europees voetbal. In Europa was de jonge ploeg in de barre omstandigheden in Oost-Europa niet opgewassen tegen BATE Borisov, Dynamo Kiev en FC Sheriff.

AZ Vrouwen
In de zomer van 2011 nam AZ afscheid van de succesvolle vrouwenafdeling, die na vier jaar ophield te bestaan. De AZ Vrouwen behaalden in 2008, 2009 en 2010 het landskampioenschap en pakten in 2011 de KNVB beker Vrouwen.

Opnieuw een topseizoen
Het tweede seizoen met hoofdtrainer Gertjan Verbeek begon voor AZ opnieuw met een leegloop van spelers: onder meer Stijn Schaars, Héctor Moreno en Kolbeinn Sigthórsson verlieten de club. Het weerhield AZ er niet van om zestien weken op de eerste plaats in de Eredivisie te staan, hoewel het seizoen uiteindelijk als vierde werd afgesloten. In de Europa League reikte de club tot de kwartfinale, door onderweg onder meer Anderlecht en Udinese uit te schakelen. Uiteindelijk was het Spaanse Valencia een horde te hoog. In de KNVB beker reikte AZ tot de halve finale waarin Heracles Almelo na verlenging te sterk was. In april 2012 werd het contract met hoofdsponsor AFAS Software opengebroken en verlengd tot 2017. Per 1 juli 2012 loste AZ de schuld aan de curator vroegtijdig af waardoor AZ vanaf dat moment de eigen bedrijfsvoering zonder beperkingen kon regelen.

KNVB beker
Het seizoen 2012-2013 begon voor AZ opnieuw met het verlies van enkele sterkhouders als Niklas Moisander, Rasmus Elm, Brett Holman en Simon Poulsen. In de voorronde van de Europa League werd AZ uitgeschakeld door het Russische Anzhi Makachkala, waardoor AZ pas voor de tweede keer in negen seizoenen de groepsfase van de Europa League niet wist te halen. AZ sloot het seizoen af met het winnen van de KNVB beker door in de finale PSV te verslaan: 2-1.